Deze vraag krijg ik met regelmaat te horen. Elke ouder kent alle verhalen over pubers en het negatieve gedrag dat ze kunnen hebben. Vaak zie je dat kinderen van een jaar of elf al eigenzinniger worden.
Toch kan je ze dan nog heel goed begeleiden en sturing geven. Ze schikken zich toch nog naar de regels die in het gezin gelden. Dit duurt ongeveer een jaar of twee drie. Hierin zie je afwisselend het spelende kind en het kind dat verandert ziet.
In deze fase merk je niet alleen lichamelijk de veranderingen. Ook emotionele en geestelijke veranderingen zijn te zien. Het losmakingsproces en het opgroeien naar volwassenen is begonnen.
Desinteresse, symbool voor de pubertijd
Hierna begint de echte pubertijd. Deze fase in het opgroeien naar volwassenheid is gaat vaak gepaard met strijd en onbegrip. Soms lijkt er bij pubers totale desinteresse te zijn. Dan weer zo’n sterke mening dat je al strijd krijgt als je er anders over denkt.
Hoe meer je probeert inzicht te geven hoe sterker het afzetten lijkt te worden. Er is opstand tegen alles wat je als ouder belangrijk vind. Computer en vrienden nemen veel ruimte in. Er blijft weinig interesse voor het samenzijn met het gezin over. De pubers willen alles zelf beslissen en uitvinden.
Elk kind en dus ook elke jongere is anders
Natuurlijk kan je niet zeggen dat alle pubers op dezelfde manier reageren. Zoals elk kind uniek is in zijn of haar persoonlijkheid is ook elke puber niet hetzelfde.
De kindertijd, en alles wat daarin is gebeurd, is ook belangrijk voor de fase direct na de kindertijd. Hoe zit het gezin in elkaar, zijn er ziektes of ongelukken geweest. Hoe is daar mee omgegaan.
Is er in het gezin ruimte geweest voor eigen inbreng. En heeft het kind al verantwoording gekregen over bepaalde zaken. Zijn emoties een thema dat genoeg aandacht heeft gekregen. Kon er open gesproken worden over moeilijke thema’s. De combinatie van al deze thema’s is bepalend voor de hevigheid waarmee de pubertijd gepaard gaat.
Wat is wel hetzelfde in deze fase
De invloed van karakter, persoonlijkheid, gezin en de manier van opgroeien zijn dus bepalend voor de heftigheid van de pubers. Toch zijn er een aantal zaken die altijd terug komen. Deze zijn karakteristiek voor gezond volwassen worden.
Het begint met het zelfstandig worden. Dit losmaken van de ouders en het gezin is nodig om op eigen benen te kunnen staan. Ook het leren van verantwoordelijkheid. Het nemen van eigen beslissingen en de consequenties daarvan.
Tijdens deze fase ontdekken de jonge pubers hun seksualiteit. Alle zekerheden die ze hadden als kind zijn weg. Alles voelt anders en je moet jezelf opnieuw ontdekken.Alle lichamelijke veranderingen geven andere gevoelens en interacties. Hiermee leren omgaan en een nieuw zelfvertrouwen opbouwen is bij alle pubers hetzelfde.
Jong geleerd is het halve werk
Vanaf dat je kind geboren is begint de opvoeding. Dat betekent dus dat je dan al bezig bent met ze te begeleiden naar volwassenheid. Je kind krijgt kleine taken en je zorgt ervoor dat het deze ook doet zoals jij dat in gedachten hebt. Speelgoed opruimen is de daarvoor bestemde boxen.
Helpen met tafeldekken en af en toe een boodschap doen. Ook leren ze omgangsvormen zoals gedag zeggen en een hand geven. Je geeft ze zakgeld en leert ze hoe ze dat horen te besteden en te sparen. Je leert je kinderen hoe ze met emoties kunnen omgaan. Zo probeer je zorg te dragen voor een evenwichtig en zelfverzekerd kind.
Inspraak voor pubers en pre-pubers
Tijdens deze periode in het opgroeien van je kind gaan er al een aantal dingen veranderen. Van het opvoeden door middel van regels, die door de ouders zijn bepaald, ga je langzaam overstappen naar inspraak en overleg.
In deze fase is het van belang om goed te luisteren naar de menig van je kind. Vaak begint het met de dingen die al lang geleden als regel zijn neergezet. Het opruimen van de eigen kamer, bedtijd, computeren of de manier van huiswerk maken.
Je merkt tegen welke regel je kind het meest protesteert. Ga deze regel eerst zelf bekijken en vraag je af wat er anders kan zodat het meer aansluit bij de beleving van je kind.
Tijd voor compromissen en meer verantwoording
Nu ga je met het kind in gesprek en vraagt of het zelf wil gaan nadenken hoe het het anders zou willen en kunnen. Zeg dat je open staat voor verandering maar dat je wilt weten of het de verantwoording aan kan.
Leer je kind zich te uiten en na te denken over eigen verantwoording. Zo kan onderhandelen over de ruimte die er is voor een eigen invulling van de regels beginnen. Bijvoorbeeld dat de eigen kamer op een andere manier opgeruimd mag worden.
In plaats van elke dag helemaal netjes in elk geval een keer in de week helemaal aan kant. Maar wel elke dag alles in de wasmand en geen troep meer op de grond. Of nog steeds op dezelfde tijd naar bed maar wel nog even lezen of muziek luisteren.
Huisregels voor iedereen
Ook wordt het tijd om de huisregels, als deze er al zijn, eens na te kijken. Elk gezin hoort deze te hebben. Dit zijn regels die voor iedereen gelden. Zowel voor de jonge kinderen als voor de oudere en de ouders.
Vaak zijn het ongeschreven regels of ze zijn ooit eens gemaakt maar al heel lang niet meer bevestigd. Ook kan het zijn dat ze al lang niet meer gehandhaafd worden.
Maak ongeveer tien regels. Kijk wat jullie voor je gezin het belangrijkst vinden in de omgang en in verantwoordelijkheid. Bijvoorbeeld; Geen fysiek geweld. Dus niet slaan of schoppen.Aan tafel blijven tot iedereen klaar is. Of niet vloeken en lelijke worden gebruiken. Zo kan je ook een regel maken over verantwoording nemen voor eigen taken enzovoorts.
Samen de regels en de consequenties bespreken
Weet dat de regels voor iedereen gelden dus ook voor jezelf. Denk na over de consequenties die het niet naleven van de huisregels kunnen inhouden. Nu ga je een vergadering inplannen. Hierin bespreek je de huisregels en laat de kinderen hun mening geven.
Dit is een belangrijk onderdeel van het bekrachtigen van de huisregels. Zorg dus dat er ruimte is voor kleine aanpassingen zodat ze er medeverantwoordelijk voor worden. Nu ga je de consequenties van het niet naleven bespreken. Laat de kinderen hierover meedenken.
Maak duidelijk dat de regels en de consequenties ook voor jullie gelden. Dat geeft de kinderen een gevoel van gelijkheid en rechtvaardigheid. Maak bijvoorbeeld een lijst met alle namen en elke keer dat er iemand de regels niet naleeft komt er kruisje te staan. Bij een bepaald aantal kruisjes krijg je een afgesproken sanctie.
Goed communiceren in de pubertijd
De tijd tussen het elfde en het achttiende levensjaar is nu de tijd waarin niet alleen het kind zich gaat losmaken maar waarin de ouders ook moeten loslaten. Dit kan alleen als er genoeg verantwoordelijkheidsbesef is.
Alle pubers willen een gevoel van gelijkwaardigheid hebben en serieus genomen worden. Luister dus goed naar de mening en de behoefte van opgroeiende jongere. Geef je mening maar doe dit op een opbouwende manier.
Zorg dat je niet direct afwijst wat er gezegd wordt. Maar ga nadenken hoe de puber kan bewijzen nieuwe verantwoordelijkheden aan te kunnen. Zo ga je een goede communicatie aan en bouw je wederzijds vertrouwen op.
Meer ruimte, meer verantwoording
De eerste stap is de jongere zelf te laten opschrijven wat ze anders willen en welke verantwoording, ze zelf denken, dat daar bij hoort. Wanneer ze aangeven zelf hun kamer te verzorgen en bij te houden geef ze daar dan zoveel mogelijk ruimte in. Bespreek met ze wanneer ze hun bed verschonen, stofzuigen en stoffen.
Spreek af dat je eens in de zoveel tijd samen de kamer inspecteert om te kijken of de verantwoording wordt nagekomen. Tussendoor bemoei je je er niet mee en laat je alles zoals het is, hoe moeilijk soms ook.
Hierbij hoort natuurlijk de verantwoording om vuile kleding in de was te gooien. Wordt dit niet gedaan dan wordt het vervolgens niet meer gewassen voordat je het weer tijd is voor de was.
Oorzaak en gevolg zijn direct merkbaar
Op deze manier ga je samen kijken naar de ruimte en de verantwoording die je kind op zich wilt nemen en aan kan. Bespreek dat het meer eigen inbreng krijgt naar mate het bewijst deze ook aan te kunnen.
Op een afgesproken tijd thuis zijn is bedoeld om dan ook thuis te zijn. Gebeurt dit ook dan is daar het bewijs dat het verantwoording draagt. Waardoor het misschien op een feest weer wat langer mag blijven.
Maar komt deze veel te laat zonder een telefoontje of een goede reden, dan is dat een bewijs dat het nog niet toe is aan meer ruimte. Bespreek dit vooraf zodat alle verantwoording bij de jongere ligt.
Afspraken en samenwerking
Tijdens de coachingsgesprekken bespreek ik de problemen en behoeften van de cliënt. Deze kunnen zowel de ouder als de opgroeiende jongere zijn. Elk gezin, elke ouder en elke jongere is anders en ook de problematiek verschilt.
Samen zoeken we naar oplossingen en kijken we hoeveel ruimte er nodig is of gegeven kan worden. Om veilig en met zelfvertrouwen volwassen te worden heft elke jongere een kader nodig waar ruimte is voor zelfontplooiing.